Hiperwitaminoza – do czego może doprowadzić przedawkowanie witamin

Niezbędne dla naszego ogólnego samopoczucia witaminy są istotnymi składnikami odżywczymi, które muszą być codziennie dostarczane do organizmu ze źródeł zewnętrznych. W ten sposób możemy skutecznie zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia różnych niebezpiecznych dolegliwości lub złagodzić objawy i pomóc w leczeniu wcześniej istniejących schorzeń.

Kluczowe jest jednak przestrzeganie zalecanych dawek podczas włączania suplementów witaminowych do naszej diety i w żadnym przypadku nie wolno przekraczać ich zalecanego limitu. Zaniedbanie tego środka ostrożności może skutkować niekorzystnymi skutkami hiperwitaminozy, czyli nadmiernego spożycia witamin.

Kto odkrył witaminy i dlaczego musimy je dostarczać każdego dnia?

Odkrycie pierwszych witamin zawdzięczamy Kazimierzowi Funkowi, polskiemu naukowcowi, który dokonał syntezy witaminy B1, znanej również jako tiamina. Od tego czasu nasza wiedza na temat witamin znacznie się poszerzyła i obecnie rozumiemy, jaką rolę odgrywają w utrzymaniu optymalnego funkcjonowania narządów i układów wewnętrznych ludzkiego organizmu. Są między innymi odpowiedzialne za:

procesy metaboliczne i trawienne;
utrzymanie ogólnego stanu zdrowia
układ sercowo-naczyniowy;
prawidłową krzepliwość i przepływ krwi;
produkcję energii w organizmie;
wchłanianie i przyswajanie innych składników odżywczych;
wsparcie mózgu i układu nerwowego;
zachowanie dobrej pamięci, koncentracji i zdolności poznawczych;
zrównoważony układ hormonalny;
jędrność, elastyczność i nawilżenie skóry;
przeciwdziałanie trądzikowi i innych chorobom skóry;
syntezę kolagenu;
dobry wzrok;
eliminację z układu chorobotwórczych wolnych rodników.

Witaminy dzielą się na dwie grupy w zależności od ich rozpuszczalności i rozróżniamy:

witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, które obejmują witaminę A, witaminę D, witaminę E i witaminę K;
witaminy rozpuszczalne w wodzie, takie jak witaminy z grupy B i witamina C.

Co to jest hiperwitaminoza i jakie są jej najczęstsze przyczyny?

Zapewnienie odpowiedniej podaży witamin jest niezbędne dla utrzymania dobrego zdrowia, a to tylko jeden z aspektów ich korzystnego działania. Kluczowe jest nie tylko uwzględnienie konkretnego rodzaju witaminy, ale także przestrzeganie jej odpowiedniej dawki, zgodnie z zaleceniami ekspertów w tej dziedzinie. Jeśli wystąpią jakiekolwiek niedobory, można je szybko uzupełnić, po prostu zwiększając ilość podawanych witamin.

Równie niebezpieczne jest wystąpienie hiperwitaminozy, czyli nadmiernego spożycia witamin, a nadal w społeczeństwie panuje błędne przekonanie, że witamin nie można w żaden sposób przedawkować. Doprowadza to do sytuacji, kiedy wiele osób łączy dietę bogate w witaminy z nieuregulowanym spożyciem suplementów diety, mających je w składzie. Takie działania niosą ze sobą poważne reperkusje zdrowotne.

W jakim stopniu przedawkowanie witamin stanowi zagrożenie dla zdrowia?

Diagnoza hiperwitaminozy może być trudna, ponieważ zależy od różnych czynników, w tym konkretnej witaminy, która została nadmiernie podana. Niemniej jednak, istnieje kilka możliwych do zidentyfikowania i typowych objawów związanych z tym stanem, głównie wpływających na układ trawienny.

Objawy te obejmują przede wszystkim zaburzenia żołądkowo-jelitowe, nudności, wymioty, biegunkę, silny ból brzucha i zauważalny spadek apetytu.

Jakie objawy daje hiperwitaminoza w zależności od konkretnej witaminy?

Eksperci przedstawili bardziej szczegółowy podział symptomów mogących towarzyszyć hiperwitaminozie, biorąc pod uwagę konkretną witaminę, która jest w nadmiarze, i stopień jej przedawkowania. Podział ten przedstawia się następująco:

Hiperwitaminoza witaminy A

Witamina A, znana również jako retinol lub beta-karoten, powstaje z połączenia różnych związków chemicznych zwanych karotenoidami. Przyjmowana w odpowiednich dziennych ilościach ma wyjątkowo szerokie właściwości prozdrowotne.

Może między innymi pomóc w zapobieganiu „kurzej ślepocie”, oferować ochronę przed rakiem i promować zdrowie włosów, skóry i paznokci. Nadmierne spożycie czasami prowadzi do wystąpienia symptomów obejmujących:

silną nerwowość i nadpobudliwość;
ciągłe uczucie zmęczenia, zarówno fizycznego, jak i psychicznego;
bóle głowy;
bóle mięśni i stawów;
drażliwość;
ryzyko krwawienia z dziąseł;
drgawki, nudności i wymioty;
światłowstręt;
powiększenie narządów wewnętrznych, zwłaszcza śledziony i wątroby;
swędzenie i pieczenie skóry.

Hiperwitaminoza witaminy B

Ta szeroka grupa witamin obejmuje wiele niezbędnych składników odżywczych, które są kluczowe dla utrzymania optymalnego stanu zdrowia. Dlatego niezwykle ważne jest, aby unikać ich przedawkowania, ponieważ nadmierne spożycie może prowadzić do różnych niekorzystnych efektów, a przedawkowanie:

tiaminy (witaminy B1) może skutkować silnymi bólami głowy, zaburzeniami rytmu serca i problemami endokrynologicznymi;
ryboflawiny (witaminy B2) może powodować wymioty, problemy trawienne i zwiększoną podatność na stres oksydacyjny;
niacyny (witaminy B3) może prowadzić do zaburzeń czynności wątroby, arytmii, swędzenia skóry, podwyższonego poziomu cukru we krwi, trudności w regulacji ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu LDL;
kwasu pantotenowego (witaminy B5) może skutkować nieprawidłowym funkcjonowaniem układu trawiennego, zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnych alergii oraz zakłóceniami w syntezie neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina;
pirydoksyny (witaminy B6) może przyczynić się do problemów z układem nerwowym, osłabienia odporności i mniej wydajnego metabolizmu;
przedawkowanie kwasu foliowego (witaminy B9) może zakłócać normalne funkcjonowanie układu nerwowego, utrudniać wzrost komórek i zwiększać podatność skóry na szkodliwe działanie promieniowania UV.

Hiperwitaminoza witaminy C

Jednym z kluczowych pierwiastków w ludzkim organizmie jest witamina C, czyli kwas askorbinowy, odgrywający istotną rolę jako silny antyoksydant, pomagający w eliminacji nadmiaru wolnych rodników. Niemniej jednak nadmierne spożycie tej witaminy wiąże się z większą podatnością na różne poważne choroby i może prowadzić do takich negatywnych skutków jak:

nudności, bóle brzucha, wymioty i biegunka, co może prowadzić do odwodnienia;
zwiększone ryzyko rozwoju kamieni nerkowych;
potencjalne reakcje alergiczne, zwykle związane ze skórą;
zwiększona potrzeba oddawania moczu;
potencjalne zakłócenia działania określonych grup leków.

Hiperwitaminoza witaminy D

Rola witaminy D obejmuje między innymi wzmacnianie kości i stawów, ułatwianie wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego, zwiększenie poziomu mineralizacji kości i zębów oraz regulowanie zarówno ciśnienia krwi, jak i uwalniania insuliny. Niemniej jednak nadmiar tej witaminy może skutkować:

osłabieniem mięśni;
zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych;
potencjalnym rozwojem innych schorzeń, takich jak cukrzyca, stwardnienie rozsiane lub reumatoidalne zapalenie stawów;
nadmiernym oddawaniem moczu;
trudnościami z koncentracją;
utrzymującym się uczuciem letargu i apatii;
objawami żołądkowo-jelitowymi, takimi jak wymioty, biegunka i zaparcia;
ogólnym poczuciem osłabienia organizmu;
możliwością wystąpienia zwapnienia w różnych narządach, w tym w płucach, nerkach, a nawet sercu.

Hiperwitaminoza witaminy E

Dzięki swoim niezwykłym właściwościom, które zwiększają witalność oraz młodzieńczy blask skóry i włosów, witamina E słusznie zasłużyła na przydomek „witaminy młodości”. Posiada też silne zdolności do zwalczania dolegliwości sercowo-naczyniowych, jest również okrzyknięta „witaminą płodności” ze względu na pozytywny wpływ na zdolności reprodukcyjne. Jej nadmierne spożycie może wywołać:

osłabienie mięśni;
zaburzenia krzepnięcia krwi;
uporczywe zmęczenie;
zaburzenia układu pokarmowego, takie jak biegunka i bolesne zaparcia;
intensywne bóle głowy;
pogorszenie wzroku.

Hiperwitaminoza witaminy K

Witamina K, rozpuszczalny w tłuszczach składnik odżywczy, składa się z różnorodnych związków chemicznych. Jej podstawową funkcją jest regulowanie równowagi wapniowej organizmu, co z kolei sprzyja mocnym kościom i zębom. Odgrywa też kluczową rolę we wzmacnianiu układu sercowo-naczyniowego, utrzymywaniu optymalnego funkcjonowania układu nerwowego i poprawie wyglądu skóry poprzez zapobieganie stanom takim jak cellulit i trądzik. Symptomy jej przedawkowania to:

intensywne epizody uderzeń gorąca;
ból w klatce piersiowej spowodowany zapaleniem mięśnia sercowego;
nagłe skoki ciśnienia krwi;
zwiększone ryzyko tworzenia się skrzepów krwi prowadzące do potencjalnego zatoru żylnego;
dysfunkcja wątroby, której towarzyszy ból;
niekontrolowany rozpad czerwonych krwinek znany jako hemoliza.

Co można zrobić, aby złagodzić skutki hiperwitaminozy?

Jeśli wystąpią wymienione wcześniej objawy, pierwszym krokiem jest skontaktowanie się z lekarzem. Prawdopodobnie zleci on specjalistyczne badania w celu ustalenia, czy w tkankach narządów wewnętrznych odłożyła się nadmierna ilość witamin. Na podstawie tych wyników może zalecić zmodyfikowaną dietę szybko i skutecznie rozwiązującą ten problem.

Bibliografia: