Antyoksydanty – zwalczają chorobotwórcze wolne rodniki

Nasze zdrowie jest bezcenne, lecz niestety, nie zawsze jest idealne, a w ciągu naszego życia napotykamy rozmaite schorzenia. Dolegliwości te mogą obejmować zarówno niegroźne infekcje, jak i poważne choroby, długotrwałe i trudne w leczeniu. Przyczyny tych chorób są zróżnicowane, a jednym z dominujących czynników jest stres oksydacyjny powodowany przez wolne rodniki. Aby zwalczyć ich szkodliwy wpływ na organizm, kluczowe jest włączenie do naszej diety produktów bogatych w przeciwutleniacze, znane również jako antyoksydanty.

Czym są i jak działają wolne rodniki?

Zanim poznamy wszystkie profity dla zdrowia, jakie zapewniają przeciwutleniacze, ważne jest, aby najpierw zrozumieć ich przeciwników, czyli wolne rodniki. Reaktywne formy tlenu (ROS), powszechnie znane jako wolne rodniki, odnoszą się do atomów tlenu, które utraciły elektron ze swojej zewnętrznej orbity. W tym stanie atomy stają się wysoce reaktywne i dążą do przywrócenia równowagi poprzez nieustanne poszukiwanie brakującego elektronu.

Agresywnie atakują sąsiednie atomy tlenu, powodując reakcję łańcuchową, która prowadzi do szybkiego namnażania się wolnych rodników w organizmie człowieka. Stanowi to poważne zagrożenie, ponieważ uszkadzają one nie tylko atomy tlenu, ale także niezbędne atomy białek kluczowe dla utrzymania dobrego stanu zdrowia.

Jakie są negatywne skutki zdrowotne nadmiaru wolnych rodników?

Pojawienie się wielu chorób, w tym różnych form raka, można przypisać między innymi obfitości wolnych rodników. Co więcej, te uszkodzone atomy, gdy przemierzają ciało i wyrządzają szkody naszemu DNA, mogą potencjalnie przyczynić się do wystąpienia innych dolegliwości, takich jak:

problemy związane z chorobami układu krążenia, w tym miażdżycą, nadciśnieniem i zawałem serca;
choroba Alzheimera i Parkinsona;
zaćma i inne zaburzenia wzroku;
przedwczesne starzenie się skóry;
choroby skóry, w tym egzema, łuszczyca i trądzik;
przewlekłe zapalenie trzustki;
zapalenie żołądka lub dwunastnicy;
niewydolność nerek i zakłócenia pracy układu moczowego;
cukrzyca I i II stopnia;
zapalenie stawów, przede wszystkim kończyn, górnych i dolnych.

Co powoduje namnażanie się dużych ilości wolnych rodników?

Aby zapewnić optymalne zdrowie, należy zawsze dążyć do zachowania równowagi między poziomem wolnych rodników a poziomem przeciwutleniaczy, które je zwalczają. Powstawanie tych szkodliwych cząsteczek można przypisać różnym czynnikom, w tym takim, do których sami nieumyślnie się przyczyniamy. Główni winowajcy odpowiedzialni za ich powstawanie są następujący:

wystawianie się na szkodliwe promieniowanie UV, czyli najczęściej zbyt długie opalanie się;
niewłaściwa dieta zdominowana przez wysoko przetworzoną żywność, która zaburza naturalną równowagę oksydacyjną;
smog i inne zanieczyszczenia powietrza;
długotrwały stres niemal całkowicie rozregulowujący stan zdrowia;
nieprawidłowy przebieg procesów metabolicznych organizmu;
picie alkoholu i nałogowe palenie papierosów;
brak utrzymania normalnego rytmu dobowego i problemy ze snem;
angażowanie się w zbyt forsowne treningi fizyczne, które utrudniają proces regeneracji organizmu;
przyjmowanie leków bez konsultacji z lekarzem.

W których produktach spożywczych znajduje się najwięcej antyoksydantów?

Jeśli doświadczamy negatywnego wpływu wolnych rodników na swoje zdrowie, koniecznie musimy szybko zmodyfikować nasze nawyki żywieniowe i zadbać o włączenie do diety produktów, których właściwości antyoksydacyjne zostały udowodnione naukowo. Wbrew początkowym przypuszczeniom, ułożenie nowego jadłospisu zawierającego takie składniki nie jest trudnym zadaniem, gdyż na stronach internetowych poświęconych promowaniu zdrowego stylu życia dostępnych jest wiele informacji na ten temat.

Dodatkowo zawsze warto zasięgnąć porady lekarza lub dietetyka. Właściwe zestawienie produktów zalecanych przez ekspertów w celu ochrony przed stresem oksydacyjnym jest absolutną koniecznością i powinno obejmować następujące elementy:

warzywa, takie jak czerwona papryka, szpinak, brokuły, pomidory, pietruszka, kalafior, ziemniaki, cebula;
owoce, przede wszystkim maliny, cytryny, grejpfruty, ananasy, pomarańcze;
rośliny strączkowe, między innymi groch, bób i fasola;
orzechy laskowe, włoskie i brazylijskie;
ryby morskie, np. makrela, sardynki;
wątrobę i mięso drobiowe;
zdrowe tłuszcze roślinne, takie jak olej kokosowy;
zieloną herbatę i ostrokrzew paragwajski, czyli yerba mate;
pełnoziarniste produkty zbożowe, ciemne pieczywo, makarony pełnoziarniste, brązowy ryż, kasze i otręby.

Na czym polega działanie antyoksydantów i w jaki sposób je dzielimy?

Szkodliwe konsekwencje nadmiaru niesparowanych atomów tlenu, powodujące znaczny chaos, nie mogą być lekceważone. Jedyną skuteczną obroną przed tymi atomami jest zapewnienie wystarczającej ilości przeciwutleniaczy, które nie tylko łagodzą wpływ wolnych rodników, ale także eliminują je z organizmu, zapobiegając w ten sposób nieodwracalnym uszkodzeniom komórek.

Jeśli chodzi o przeciwutleniacze, możemy podzielić je na dwie odrębne grupy w oparciu o proces ich powstawania i lokalizację w naszym organizmie:

Naturalnie wytwarzane w organizmie, czyli endogenne

Naturalnie syntetyzowane przez nasze ciała, odgrywające ważną rolę w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucia, a związki te obejmują:

glutation, który odtruwa organizm na poziomie komórkowym;
kwas alfa-liponowy, działający jako przeciwutleniacz i wzmacniający działanie innych przeciwutleniaczy;
koenzym Q10, osłaniający błony komórkowe i znajdujący się w wielu kosmetykach przeciwko starzeniu się skóry;
bilirubinę, która ma silne działanie przeciwzapalne i może chronić przed rakiem płuc;
melatoninę, która pomaga w zasypianiu i relaksacji;
L-karnitynę, znaną ze swoich właściwości odchudzających i zaangażowania w produkcję energii.

Pochodzenia zewnętrznego, czyli egzogenne

Związki, których nasz organizm nie jest w stanie syntetyzować lub wytwarza w niewystarczających ilościach, także niezwykle potrzebne do przeciwdziałania szkodliwemu działaniu wolnych rodników. Dlatego muszą być pozyskiwane ze źródeł zewnętrznych, zazwyczaj poprzez spożywanie odpowiednich grup wspomnianej żywności lub suplementów diety, które je zawierają. Do takich antyoksydantów zaliczamy:

Polifenole

Substancje, które mają niezwykłą zdolność do zmniejszania ryzyka zachorowania na raka w krótkim czasie, poprawiają pracę serca i układu krążenia, wzmacniają układ odpornościowy, regulują ciśnienie krwi, wzmacniają ściany naczyń krwionośnych oraz wykazują właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze.

Minerały

Wśród minerałów niezbędnych dla zdrowia włosów, skóry i paznokci znajduje się cynk, który odgrywa kluczową rolę, oraz miedź, a ta, pomimo obecności w niewielkich ilościach, wspomaga prawidłowy wzrost naczyń krwionośnych i komórek układu odpornościowego, a także magazynowanie energii w mitochondriach. Dodatkowo docenia się selen, który między innymi wspiera tarczycę, zapobiegając zaburzeniom równowagi i stanom takim jak zapalenie trzustki i zapalenie stawów.

Flawonoidy

Aby utrzymać optymalny stan zdrowia, konieczne jest włączenie do naszej diety dodatkowych przeciwutleniaczy. Te szczególnie zalecane to flawonoidy, pochodzące z roślin, oferujące szeroki zakres korzyści leczniczych. Działają w celu wzmocnienia osłabionych ścian naczyń krwionośnych, łagodzą dyskomfort związany z alergiami, zwalczają zarówno wirusy, jak i wolne rodniki, pomagają w eliminacji toksyn dzięki swoim właściwościom moczopędnym i zwiększają wchłanianie innych, tak samo ważnych witamin i pozostałych składników odżywczych.

Witaminę A

Znaną jako retinol lub beta-karoten, a ten niezbędny składnik odżywczy ma kluczowe znaczenie dla utrzymania ogólnego stanu zdrowia i dobrego samopoczucia. Niedostateczne spożycie witaminy A może powodować różne objawy, takie jak zaburzenia widzenia, osłabienie funkcjonowania układu odpornościowego, problemy z włosami, ich łamliwość i kruchość prowadzącą do łysienia, suchość skóry i jej zwiększoną podatność na choroby, egzemę lub trądzik.

Witaminę C

Kwas askorbinowy, znana i szeroko stosowana w medycynie i kosmetyce substancja, służy jako silny naturalny przeciwutleniacz. Pomaga w funkcjonowaniu innych witamin, takich jak witamina E, jednocześnie regulując ciśnienie krwi, pracę serca i ogólny układ krążenia. Ponadto witamina C odgrywa kluczową rolę w obniżaniu poziomu cholesterolu LDL we krwi, wspieraniu syntezy kolagenu, przyspieszeniu gojenia się ran i wzmacnianiu odporności.

Witaminę E

Według licznych ekspertów ten silny przeciwutleniacz często określany jako „witamina młodości” zapewnia niezrównaną ochronę przed stresem oksydacyjnym. Ponadto chroni przed agregacją płytek krwi, utrzymuje optymalny poziom cholesterolu i zapewnia zdrowy wzrok. Dodatkowo witamina E poprawia funkcjonowanie mięśni, umożliwiając bardziej energiczny wysiłek fizyczny kluczowy dla zwalczania przyrostu masy ciała, zapewniając jednocześnie nawilżenie i odżywienie skóry, skutecznie hamując proces jej starzenia.

Bibliografia: