Aby zapewnić optymalne funkcjonowanie ludzkiego organizmu, potrzebuje on znacznych ilości różnorodnych substancji, przede wszystkim związków organicznych. Wśród nich największe znaczenie mają bez wątpienia witaminy, których nazwa pochodzi łacińskiego słowa „vita”, oznaczającego życie.
Witaminy powinny być sumiennie włączane do naszej codziennej diety, a wszelkie ich niedobory należy uzupełniać poprzez stosowanie odpowiednio dobranych suplementów diety. Chociaż istnieje wiele witamin, których nasz organizm potrzebuje, jedną z najważniejszych jest z pewnością witamina C, znana również jako kwas l-askorbinowy.
Jak klasyfikujemy i dzielimy witaminy?
Witaminy odgrywają kluczową rolę w ludzkim organizmie, wpływając na liczne procesy życiowe, szczególnie te związane z metabolizmem. Chociaż są zwykle pozyskiwane ze źródeł naturalnych, mogą być również syntetyzowane laboratoryjnie z różnych związków chemicznych.
Niestety, organizm ludzki nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć wystarczających ilości wielu witamin, nazywamy je substancjami egzogennymi, które muszą być pozyskiwane ze źródeł zewnętrznych. Niezbędne dla zdrowia witaminy dzielą się na dwie podstawowe grupy:
- rozpuszczalne w wodzie, do których należy właśnie witamina C oraz witaminy z grupy B;
- rozpuszczalne w tłuszczach, a w tej liczniejszej grupie znajduje się witamina A, witamina D, witamina E i witamina K.
Do czego może prowadzić niedobór i nadmiar witamin?
Aby utrzymać dobre samopoczucie, kluczowe jest zapewnienie dziennego spożycia witamin z obu kategorii. Niemniej jednak konieczne jest spożywanie tych witamin w odpowiednich ilościach, ponieważ zarówno niedobór, jak i nadmiar, w tym witaminy C, może prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych. Oba stany można scharakteryzować następująco:
Awitaminoza, czyli niedobór witamin
Jest to stan, który pojawia się, gdy organizmowi brakuje jednej lub więcej niezbędnych witamin i możemy go podzielić na:
- awitaminozę pierwotną, która występuje, gdy nie spożywamy odpowiedniej ilości witamin;
- oraz awitaminozę wtórną, w momencie, gdy organizm nie jest w stanie skutecznie wchłaniać dostarczanych witamin;
Objawy awitaminozy różnią się w zależności od konkretnej witaminy, której niedobory zaczynają występować. W przypadku niedoboru witaminy C stosunkowo powszechne są następujące skutki takiego stanu rzeczy:
- intensywny ból kości, stawów i mięśni;
- gorsze samopoczucie psychiczne;
- nasilone objawy stresu, które w ciężkich przypadkach mogą potencjalnie przerodzić się w depresję;
- pogorszenie stanu tarczycy, w szczególności zwiększone ryzyko niedoczynność tarczycy;
- osłabiony układ odpornościowy;
- stany zapalne, szczególnie niekorzystnie wpływający na błony śluzowe;
- choroby układu sercowo-naczyniowego, w tym miażdżyca;
- szkorbut;
- utrudnione gojenie się ran;
- obniżone łaknienie;
- podwyższony poziom żelaza, co może mieć szkodliwy wpływ na różne narządy i układy wewnętrzne, w tym wątrobę, nerki, trzustkę i centralny układ nerwowy.
Hiperwitaminoza, czyli nadmiar witamin
Przeciwieństwo awitaminozy to stan, gdy organizm jest zalewany nadmierną ilością witamin. Może to wystąpić także w przypadku przedawkowania kwasu askorbinowego, co prowadzi do szkodliwych konsekwencji, takich jak:
- zwiększona podatność na powstawanie kamieni nerkowych;
- zaburzenia pracy układu trawiennego, w tym nudności, wymioty i biegunka;
- większa częstotliwość oddawania moczu w porównaniu do normy;
- zakłócenia działania niektórych przyjmowanych leków;
- reakcje alergiczne na skórze, objawiające się wysypką przypominającą trądzik.
Kiedy odkryto witaminę C i kto tego dokonał?
Witaminę C można także syntetyzować w laboratorium, a jako pierwszy dokonał tego węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi w 1928 roku, wykorzystując do tego paprykę. Jego praca została należycie doceniona, nagrodzona nagrodą Nobla i od tego czasu kwas askorbinowy został dokładnie poznany i opisany, co miało wpływ na jego szerokie zastosowanie, nie tylko w medycynie, ale i w kosmetyce.
Jaka jest zalecana dobowa dawka witaminy C?
Jeśli witamina C ma przynieść pozytywne efekty, należy ją dostarczać w ściśle określonych przez specjalistów dawkach, których trzeba bezwzględnie przestrzegać. Jeśli dostarczamy ją np. z pożywieniem, to należy uważać na jednoczesne stosowanie suplementów diety mających ją w składzie i odwrotnie. Eksperci zalecają następujące dobowe dawki kwasu askorbinowego:
- dla dorosłych: zakres dawkowania od 90 mg do 100 mg;
- dla dzieci typowy zakres wynosi od 40 do 50 miligramów.
Jeśli organizm aktualnie przechodzi jakąś infekcję, to może okazać się konieczne zwiększenie zalecanych dawek, nawet do 1000 mg, a jest wskazana dla takich osób jak:
- seniorzy;
- kobiety, które spodziewają się dziecka i karmią piersią;
- osoby doświadczające ekstremalnego poziomu stresu;
- osoby nadużywające alkoholu;
- osoby palące duże ilości papierosów;
- chorzy z infekcjami bakteryjnymi i wirusowymi;
- osoby po przebytych wyniszczających chorobach wymagających dłuższego okresu rekonwalescencji;
- osoby narażone na długotrwały wysiłek fizyczny.
Do czego prowadzi zaniedbanie dawkowania witaminy C?
Zaniedbanie codziennego spożycia tej niezbędnej witaminy może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, których symptomów zdecydowanie nie powinno się lekceważyć, a często występujące to:
- intensywny ból reumatyczny stawów;
- stany zapalne w jamie ustnej, dotyczące w szczególności zębów i błon śluzowych;
- zmniejszona chęć do jedzenia;
- ciągłe uczucie zmęczenia i osłabienia;
- utrudnione gojenie się ran, owrzodzeń i podrażnień skóry.
Jakie źródła witaminy C są najbardziej optymalne?
Z powyższego zestawienia jasno wynika, że niezbędne jest zapewnienie naszemu organizmowi odpowiednich dziennych dawek witaminy C w celu zabezpieczenia się przed chorobami. Niemniej jednak pojawia się pytanie, w jaki sposób możemy określić, które źródło witaminy C jest odpowiednie dla naszych indywidualnych potrzeb, biorąc pod uwagę, że istnieją różne odmiany tej witaminy.
Chociaż na rynku dostępna jest szeroka gama suplementów witaminy C, w tym tabletki zawierające wyłącznie witaminę C, zaleca się wybieranie wyłącznie naturalnych źródeł, odpowiednich produktów spożywczych. Pokarmy bogate w kwas l-askorbinowy obejmują:
Owoce
Jeśli chodzi o włączenie do diety owoców z witaminą C w składzie, to najwięcej w 100 g owocu zawiera:
- dzika róża, aż 250 – 800 mg;
- czarne porzeczki,150 – 300 mg;
- kiwi, 84 mg;
- grejpfruty, 30 – 70 mg;
- truskawki, 45 – 90 mg;
- cytryny, 40 – 60 mg;
- pomarańcze, 30 – 50 mg;
- maliny, 20 – 37 mg.
Warzywa
Powinniśmy włączyć do naszej codziennej rutyny kolejne obfite i bardzo korzystne źródło witaminy C, czyli warzywa, a najwięcej kwasu askorbinowego w porcji 100 g znajdziemy w:
- zielonej pietruszce, 269 mg;
- papryce, 125 – 200 mg;
- brukselce, 65 – 145 mg;
- brokułach, 65 – 150 mg;
- kapuście, 35 – 70 mg;
- szpinaku, 40 – 85 mg;
- fasolce szparagowej. 25 – 30 mg;
- rzodkiewce, 25 mg.
Które właściwości lecznicze witaminy C warto podkreślić?
Znani eksperci uznali witaminę C za istotny składnik ogólnego samopoczucia i nie bez konkretnego powodu. Jej rozległy wpływ na różne aspekty zdrowia jest powszechnie uznawany, a stosując się ściśle do zalecanych dawek kwasu askorbinowego, można spodziewać się szerokiego działania w tej kwestii.
Przy konsekwentnej suplementacji, pozytywne efekty witaminy C będą widoczne w stosunkowo krótkim czasie. Efekty te obejmują wiele korzyści, w tym między innymi takich jak:
Wspomaganie funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego
Osoby cierpiące na dolegliwości związane z sercem i układem krążenia, które mogą prowadzić do wystąpienia innych schorzeń, takich jak otyłość, powinny zwrócić szczególną uwagę na utrzymanie optymalnego poziomu witaminy C we krwi. Liczne badania przeprowadzone na prestiżowych uniwersytetach na całym świecie konsekwentnie potwierdzają korzystny wpływ tej witaminy na takie osoby. Kluczowe czynniki przyczyniające się do jej pozytywnego działania obejmują:
- wzmocnienie i uszczelnienie ścian naczyń krwionośnych, zapobiegające tym samym występowaniu krwotoków, siniaków i żylaków pod skórą;
- redukcję poziomu cholesterolu LDL, dzięki czemu można skuteczniej zapobiegać tworzeniu się blaszek miażdżycowych;
- regulację podwyższonego ciśnienia krwi, co przeciwdziała groźnemu nadciśnieniu tętniczemu;
- wydajniejsze dostarczanie tlenu do każdej komórki ciała, co jest możliwe dzięki wpływowi witaminy C na zwiększoną produkcję erytrocytów, powszechnie znanych jako czerwone krwinki.
Eliminowanie szkodliwych wolnych rodników z organizmu
Reaktywne formy tlenu (ROS), powszechnie znane jako wolne rodniki, czyli atomy tlenu, którym brakuje jednego elektronu, stanowią poważne zagrożenie dla ludzkiego organizmu. Ich nadmiar i brak przeciwdziałania temu zjawisku może przyczyniać się do wystąpienia różnych dolegliwości, w tym:
- chorób serca i innych problemów sercowo-naczyniowych, takich jak nadciśnienie, miażdżyca i zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca;
- możliwości wystąpienia udaru mózgu;
- chorób powodujących degenerację układu nerwowego, w szczególności Alzheimera i Parkinsona;
- przyspieszonego starzenia się skóry;
- pojawienia się chorób skóry, takich jak trądzik, egzema lub cellulit;
- mniej lub bardziej poważnych zaburzeń trawienia;
- dysfunkcji nerek i innych części układu moczowego;
- za wysokiego poziomu cukru we krwi;
- zapalenia stawów.
Jak widać na powyższych przykładach, istnieje prawdziwy powód do niepokoju, a lekarstwo leży w postaci kwasu askorbinowego, silnego i naturalnego przeciwutleniacza, który skutecznie eliminując wolne rodniki, znacznie zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju wyżej wymienionych chorób.
Zachowanie optymalnej ruchomości i wytrzymałości stawów i kości
Kolejnym aspektem działania witaminy C, który zasługuje na uwagę, jest jej zdolność do zwiększania syntezy kolagenu, istotnego składnika tkanki łącznej i kluczowego elementu w budowie naszych stawów.
Kwas askorbinowy znajduje się w płynie maziowym, który odpowiada za ruchomość stawów i zapobiega uszkodzeniom ich powierzchni. Ten niezbędny składnik odżywczy musi być stale uzupełniany w celu utrzymania optymalnego poziomu osseiny, podstawowej substancji biorącej udział w tworzeniu kości, zmniejszając tym samym ryzyko osteoporozy.
Wzmocnienie wrodzonego układu odpornościowego organizmu
W świecie pełnym patogenów, takich jak wirusy, bakterie i grzyby, nasz układ odpornościowy służy jako naturalna obrona przed chorobami. Jednakże, gdy staje się coraz bardziej osłabiony, to powodowane przez nie choroby mogą się rozprzestrzeniać praktycznie bez żadnych ograniczeń. W tym scenariuszu kluczowe znaczenie ma zapewnienie wystarczającego dziennego spożycia witaminy C, odgrywającej istotną rolę w utrzymaniu mechanizmów obronnych naszego organizmu, która:
- podwyższa aktywność i wydajność działania komórek odpornościowych i stymuluje organizm do ich większej produkcji;
- przyczynia się do produkcji odpowiedzialnych za odporność hormonów, w tym kortykosteroidów, syntetyzowanych w korze nadnerczy;
- zwiększa wchłanianie żelaza przez organizm;
- łagodzi skutki stresu i innych, równie szkodliwych stanów napięć nerwowego, skutecznie obniżających funkcjonowanie układu odpornościowego;
- eliminuje wspomniane wcześniej wolne rodniki;
- łagodzi skutki potencjalnych alergii dzięki właściwościom antyhistaminowym.
Spowolnienie postępu starzenia się skóry
Naturalny proces starzenia się skóry można znacznie spowolnić dzięki kolagenowi, który jest syntetyzowany z pomocą odpowiedniej ilości witaminy C. Z wiekiem włókna kolagenowe w naszej skórze słabną, powodując zwiotczenie, utratę elastyczności i pojawienie się bardziej zauważalnych zmarszczek.
Aby zwalczyć te efekty, zaleca się włączenie kosmetyków zawierających witaminę C do rutynowej pielęgnacji skóry. Pomoże to uzupełnić wszelkie niedobory i gwarantuje, że skóra pozostanie dobrze odżywiona i nieskazitelnie gładka. Co więcej, obecność kwasu askorbinowego w tych produktach skutecznie zapobiega nadprodukcji melaniny, pigmentu odpowiedzialnego za przebarwienia, co skutkuje znaczną redukcją ciemnych plam i bardziej wyrównanym kolorytem skóry.
Bibliografia:
