Warzywa odgrywają znaczącą rolę w różnych kuchniach świata, a niektóre regiony mogą pochwalić się ich własnymi unikalnymi odmianami. Istnieją jednak również warzywa, które są szeroko stosowane w różnych tradycjach kulinarnych, a czosnek jest tego najlepszym przykładem. Niezależnie od tego, czy odkrywacie kuchnię włoską, francuską, dalekowschodnią, czy nawet naszą polską, szybko zauważycie, że cebula równie często znajduje w nich zastosowanie. Choć silny aromat i smak tego warzywa może nie każdemu przypaść do gustu, to liczne korzyści zdrowotne z nawiązką rekompensują wszelkie zastrzeżenia.
Czym jest cebula i jakie są jej odmiany?
Aby naprawdę poznać cebulę (Allium cepa), należy przede wszystkim wiedzieć, jaki ma skład i właściwości sprzyjające zdrowiu. Prawidłowa nazwa, której się nie używa, brzmi cebula czosnek, a spokrewniona jest między innymi z czosnkiem, także należącym do rodziny amarylkowatych. Cebula początkowo była uprawiana tylko w Azji, lecz na nasz kontynent trafiła już w starożytności, znano ją w ówczesnym Egipcie, Grecji i Rzymie.
Kiedy myślimy o słowie „cebula”, zazwyczaj wyobrażamy sobie tylko jeden konkretny rodzaj tej rośliny. Jednak w rzeczywistości istnieje wiele odmian tego warzywa, znajdujących zastosowanie nie tylko w kuchni, ale także w ziołolecznictwie, jednej z odmian medycyny naturalnej. Odmiany tego warzywa różnią się nie tylko cechami fizycznymi, lecz również aromatem i smakiem. Do najbardziej znanych odmian cebuli można zaliczyć:
- cebulę czerwoną, mającą czerwono-fioletowy kolor, a jej mniej ostry smak wynika z wyższej zawartości cukru w porównaniu do jej białego odpowiednika. To sprawia, że jest idealnym dodatkiem do sałatek, harmonijnie łącząc się z innymi pożywnymi warzywami;
- cebulę białą, najczęściej używaną w kuchni, znaną ze swojego ostrego aromatu i wyjątkowego smaku, dlatego jest ulubionym składnikiem niezliczonych kuchni świata, potraw mięsnych i wegetariańskich;
- cebulę cukrową, nazywaną też słodką cebulą, co wynika z jej słodkiego i delikatnego smaku, będącego skutkiem zawartości większej ilości cukrów prostych, co czyni ją doskonałym wyborem do szerokiej gamy pożywnych sałatek;
- szalotkę, niewielką odmianę charakteryzująca się dużą wysokością stężenia olejków aromatycznych, nadających jej niezwykle intensywny aromat i smak, który wzbogaca gorące potrawy, zwłaszcza sosy;
- dymkę, czyli cebulę zieloną, mającą przyjemnie łagodny aromat i tak lubianą przez smakoszy chrupkość, a w kuchni używa się jej długich, zielonych pędów, jako dodatku do szerokiej gamy dań serwowanych na ciepło i na zimno.
Na jakie właściwości lecznicze cebuli warto zwrócić uwagę?
Znaczenia cebuli w odpowiednio zbilansowanej diecie nie da się zlekceważyć, a eksperci, lekarze i specjaliści od ziołolecznictwa oraz prawidłowego żywienia, podkreślają kilka kluczowych korzyści płynących z cebuli, jej działania:
- przeciwbakteryjnego, przeciwzapalnego i przeciwwirusowego;
- podobnego do antybiotyków;
- ułatwiającego odkrztuszanie;
- redukującego szkodliwy cholesterol LDL;
- wzmacniającego naturalną odporność organizmu;
- wspierającego trawienie i przemianę materii;
- łagodnego działania przeciwbólowego, wykazującego skuteczność na bóle o niewielkim natężeniu;
- usuwającego zmiany skórne, w tym trądzikowe;
- przyspieszającego gojenie się ran;
- usprawniającego przepływ i regulującego ciśnienie krwi.
Czym wyróżnia się skład chemiczny różnych odmian cebuli?
Korzyści zdrowotne wynikające z włączenia cebuli do naszej codziennej diety są więc oczywiste, niezależnie od konkretnego jej rodzaju, który wybierzemy. Nie jest to przypadek, a raczej bezpośrednia konsekwencja niezwykłego składu chemicznego tego warzywa, zawartości niemal wszystkiego, co potrzebuje nasz organizm do prawidłowego funkcjonowania. Odpowiadają za to przede wszystkim takie związki aktywne jak:
- witamina A;
- witamina B, a zwłaszcza pirydoksyna (B6) i kwas foliowy (B9);
- witamina C;
- antocyjany i kwercetyna;
- beta-karoten;
- związki siarki;
- błonnik pokarmowy i prebiotyczny;
- minerały: chrom, fosfor, magnez, mangan, potas, siarka, wapń i żelazo;
- cukry proste: fruktoza, sacharoza i glukoza.
Ważne jest, aby jednocześnie podkreślić wartość odżywczą cebuli, ponieważ jest to warzywo niskokaloryczne, mające zaledwie 34 kcal na 100 g, a jej indeks glikemiczny również nie jest wysoki.
Na jakie dolegliwości korzystnie wpływa cebula?
Jak widać na powyższych przykładach, skład i właściwości cebuli sprawiają, że cechuje ją wyjątkowo szeroki zakres pozytywnych efektów, jakie przynosi osłabionemu z różnych powodów zdrowiu. Wykracza poza zastosowania typowo kulinarne, a cebula, przeważnie w postaci soku, wchodzi w skład licznych suplementów diety i produktów leczniczych. Przede wszystkim znajduje zastosowanie w takich aspektach zdrowotnych jak:
Pomoc w utrzymaniu zdrowia serca i układu krążenia
Cebula odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu różnym chorobom układu krążenia, takim jak zawał serca, udar mózgu, miażdżyca, zakrzepica, żylaki i choroba wieńcowa. Osiąga się to przede wszystkim poprzez obniżenie poziomu szkodliwej frakcji cholesterolu i utrzymanie zdrowego, zgodnego z normami ciśnienia krwi. W rezultacie cebula ma istotne znaczenie w ochronie przed tymi schorzeniami.
Wspieranie zdrowego trawienia i metabolizmu
Obecność w cebuli znacznej ilości błonnika pokarmowego, związku niezbędnego do skutecznego trawienia, wspiera prawidłowe procesy trawienne. Ponadto pewne grupy bakterii obecne w tym konkretnym warzywie odgrywają rolę w regulacji perystaltyki jelit, skutecznie zapobiegając nieprzyjemnym stanom, takim jak wzdęcia lub zaparcia.
Przeciwdziałanie rozwojowi cukrzycy
Uważanej za poważną dolegliwość dotykającą współczesne społeczeństwo, ściśle związaną z przyrostem masy ciała i nadmierną ilością tkanki tłuszczowej, co niekiedy kończy się nawet śmiercią. Może tu pomóc obecność chromu w cebuli, który odgrywa kluczową rolę w regulowaniu, potencjalnym obniżaniu i utrzymywaniu poziomu cukru we krwi w dopuszczalnych parametrach.
Zapobieganie komplikacjom po kuracji antybiotykowej
Warto docenić fakt, że cebula posiada zarówno właściwości probiotyczne, jak i prebiotyczne, przyczyniające się do wzmocnienia i odbudowy mikroflory jelitowej, która może ulec uszkodzeniu w wyniku działania antybiotyków. Można to przypisać obecności specyficznego i unikalnego rodzaju błonnika, znanego jako fruktooligosacharyd, pomagającego jednocześnie w zwalczaniu szkodliwych grup grzybów.
Ochrona i odbudowa skóry
Cebula wykazuje wysoką skuteczność w zwalczaniu trądziku i zmniejszaniu widoczności rozstępów na skórze. W przypadku stosowania zewnętrznego w postaci okładów, połączenie soku z cebuli i miodu może być bezpośrednio stosowane na dotknięte tymi schorzeniami obszary, przynosząc pożądane rezultaty w krótkim okresie kilku dni.
Dodatkowo nie należy zapominać o właściwościach przeciwutleniających cebuli, pomagającej w eliminacji szkodliwych wolnych rodników, mogących przyspieszyć naturalne procesy starzenia się skóry przychodzące wraz z wiekiem.
Zapobieganie osteoporozie i wzmacnianie osłabionych kości
Niektóre osoby, zwłaszcza starsze, mogą napotkać poważny problem związany z pogorszeniem stanu kości i zwiększoną podatnością na osteoporozę. Aby temu przeciwdziałać, konieczne jest regularne wzmacnianie kości za pomocą dwóch związków występujących w cebuli, krzemu i wapnia. Pierwiastki te działają wspólnie, aby zapobiec wyczerpywaniu się tych ważnych składników w organizmie i zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia złamań kości.
Pomoc w leczeniu przeziębienia
Nasi przodkowie, w tym nasze matki i babki, od dawna polegali na syropie przygotowanym z cebuli, czasami uzupełnionym czosnkiem, jako lekarstwie na przeziębienia i grypę. Jego niezaprzeczalna skuteczność w zwalczaniu tych dolegliwości jest dobrze znana. Ten naturalny środek nie tylko wzmacnia układ odpornościowy, szczególnie w chłodniejszych miesiącach lub przejściowych porach roku, ale działa również jako środek wykrztuśny, pomagając w wydalaniu zalegającej wydzieliny z dróg oddechowych.
Ulga w objawach reumatyzmu
Jeśli doświadczasz intensywnego dyskomfortu w stawach z powodu reumatyzmu, korzystne może być wykorzystanie środka przeciwbólowego, zawierającego cebulę jako główny składnik aktywny. Włączenie kwercetyny, znanej ze swoich silnych właściwości przeciwzapalnych, sprawia, że leczenie to jest szczególnie korzystne, ponieważ celuje i łagodzi podstawowe źródło bólu, czyli rozwijający się stan zapalny w obrębie objętego chorobą stawu.
Łagodzenie ukąszeń owadów
W miesiącach letnich, kiedy mamy kontakt z różnymi owadami, takimi jak komary, pszczoły i osy, musimy liczyć się z ich ukąszeniami. Aby złagodzić dyskomfort, jaki to powoduje, zaleca się regularne nakładanie soku z cebuli na dotknięty obszar. Ten naturalny środek nie tylko redukuje uczucie pieczenia i swędzenia, ale także pomaga zmniejszyć obrzęk oraz odczuwanie bólu, a dodatkowo, silny zapach cebuli działa odstraszająco na liczne owady.
Czy istnieją powody, dla których należy unikać spożywania cebuli?
Chociaż nie da się zaprzeczyć, że cebula oferuje liczne korzyści zdrowotne i posiada liczne właściwości lecznicze, nie każdy może spożywać ją bez żadnych konsekwencji. Specjaliści od zdrowego żywienia wskazują na pewne przeciwwskazania, które mogą to uniemożliwiać, a podstawowe to:
- ryzyko wystąpienia uciążliwych reakcji alergicznych;
- duszności i trudności z oddychaniem, będące właśnie objawem alergii na to warzywo;
- wysypka i inne dolegliwości skórne, np. swędzenie, pojawiające się bezpośrednio po zjedzeniu cebuli w dowolnej postaci;
- choroby wątroby, woreczka żółciowego i nerek;
- możliwość zaostrzenia objawów astmy;
- nadwrażliwość układu pokarmowego, co może skutkować zaparciami, wzdęciami lub biegunką;
- refluks żołądka;
- ryzyko zmiany zapachu skóry, potu i oddechu.
Bibliografia:
