W procesie tworzenia naszych ukochanych potraw i włączania do nich różnych przypraw często pomija się fakt, że nie tylko poprawiają one smak, ale i oferują liczne korzyści zdrowotne. Jego znaczną poprawę można osiągnąć z zastosowania nie tylko z egzotycznych przypraw, lecz także z bardziej znanych, takich jak tymianek i majeranek, które są niezbędnymi składnikami wielu tradycyjnych polskich potraw.
Jakie znaczenie w kuchni mają rozmaite przyprawy?
Koncepcja włączenia różnorodnych roślin, ukochanych ziół i przypraw do praktyk kulinarnych nie jest nowością. Na przestrzeni dziejów cywilizacje, takie jak starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie wzbogacały w ten sposób smaki swoich ulubionych dań, a my kontynuujemy tę tradycję do dziś.
Praktykę tę można śmiało sklasyfikować jako ziołolecznictwo, ponieważ łagodzi objawy związane z różnymi dolegliwościami i wspomaga proces ich leczenia poprzez wykorzystanie starannie dobranych roślin.
Zarówno Włosi, jak i Polacy wykorzystują w swojej kuchni różnorodne zioła, w tym tymianek i majeranek, zajmujące centralne miejsce w polskiej kuchni, szczególnie jeśli chodzi o przepisy na bazie mięsa. Są one głównie używane w postaci suszonej, co nie tylko ułatwia ich przechowywanie, ale także pozwala zachować ich bogaty aromat, smak i wartości odżywcze.
Czym jest tymianek?
Tymianek to roślina pochodząca z basenu Morza Śródziemnego i uprawiana także komercyjnie w innych regionach świata, między innymi w Chinach. Tymianek, naukowo znany jako Thymus vulgaris, należy do rodziny jasnotowatych i jest zwartym krzewem osiągającym wysokość około 30 cm.
Roślina ta ma małe, podłużne liście i skupiska niewielkich kwiatów zebranych w kulistych grupach, w kolorze od białego do fioletowego. Jej najbardziej godną uwagi cechą jest niezrównany smak, który łączy w sobie pikantność i świeżość. Równie atrakcyjny i niepowtarzalny jest zapach i nie można go pomylić z żadną inną przyprawą.
Jaka jest zalecana dzienna dawka tymianku uważana za bezpieczną?
Aby doświadczyć pełnego zakresu korzyści, jakie ma do zaoferowania tymianek, ważne jest, aby przestrzegać zalecanego dawkowania, niezależnie od tego, czy używa się świeżego lub suszonego tymianku, czy też w postaci suplementów diety.
Odpowiednia dawka różni się w zależności od konkretnej dolegliwości. Na przykład, w przypadku infekcji dróg oddechowych zaleca się spożywanie 1-2 gramów tymianku na raz, przy czym dzienna maksymalna dawka wynosi 4-8 gramów.
Które konkretne składniki przyczyniają się do wyjątkowych właściwości tymianku?
Korzyści zdrowotne używania tymianku są niezaprzeczalne, a wynikają z bogatego składu związków biologicznie czynnych, dzięki którym można szybko poprawić osłabiony stan zdrowia. Szczególnie warte podkreślenia są następujące składniki odżywcze:
- witamina A;
- witaminy z grupy B (w tym kwas foliowy);
- witamina C;
- witamina E;
- witamina K;
- flawonoidy;
- triterpeny i garbniki;
- olejki eteryczne, tymol, karwakrol, borneol, p-cymen i linalol;
- polifenole;
- minerały, takie jak cynk, fosfor, mangan, potas, selen, wapń i żelazo.
Co to jest majeranek?
Majeranek (Origanum majorana) bezsprzecznie zajmuje poczesne miejsce wśród przypraw wykorzystywanych w polskiej kuchni. Jest niezbędnym składnikiem mięs, sosów i innych potraw. Należący także do rodziny jasnowatych majeranek jest alternatywnie nazywany lebiodką lub majerankiem ogrodowym.
Tak samo pochodzi z basenu Morza Śródziemnego. Jednak jego dzikie występowanie jest obecnie ograniczone do kilku wybranych obszarów w tym regionie, lecz jest jednocześnie powszechnie uprawiany w całej Europie na skalę przemysłową. Aromat majeranku jest wyraźny, posiada głęboką i silną esencję, podobnie jak jego smak, również nie do pomylenia z innymi przyprawami.
Jakie składniki zawiera suszony majeranek i ile można go spożywać?
Suszone i pokruszone liście zioła służą jako podstawowy surowiec do gotowania i ziołolecznictwa, szczycąc się szeregiem niezbędnych do tego składników odżywczych, w tym:
- witaminą A;
- witaminami z grupy B, takimi jak tiamina, ryboflawina, niacyna, pirydoksyna i kwas foliowy;
- witaminą E;
- witaminą K;
- beta-karotenem;
- błonnikiem;
- olejkami eterycznymi;
- saponinami;
- kwasami fenolowymi.
Jeśli chodzi o ilość spożywanego majeranku, to nie ma ścisłych ograniczeń i można go jeść praktycznie w dowolnym momencie. Majeranek jest szczególnie polecany jako aromatyczny dodatek do zup, mięs, sosów i pożywnych sałatek warzywnych.
Które korzyści zdrowotne tymianku i majeranku warto podkreślić?
Podobieństwa w składzie między tymiankiem i majerankiem mają znaczący wpływ na ich właściwości, jak wynika z powyższego zestawienia. Eksperci, zwłaszcza w dziedzinie ziołolecznictwa priorytetowo podkreślają następujące właściwości obu tych ziół:
- przeciwzapalne;
- przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze i przeciwwirusowe;
- antyoksydacyjne;
- wspomagające gojenie się ran;
- poprawiające perystaltykę jelit;
- regulujące trawienie i przemianę materii;
- moczopędne i żółciopędne;
- wykrztuśne.
Kiedy warto stosować tymianek i majeranek w celach leczniczych?
Po ustaleniu składu i podstawowych właściwości tymianku i majeranku, konieczne staje się zagłębienie się w ich zastosowania lecznicze. Te dwie przyprawy mają szeroki zakres działań terapeutycznych, które można podzielić na kategorie w oparciu o indywidualne właściwości każdej rośliny.
Tymianek
Każda kuchnia i domowa apteczka ziołowa powinna zawierać tę niezbędną przyprawę. Jego skuteczność w łagodzeniu szerokiego zakresu dolegliwości jest niezrównana, a okazuje się szczególnie niezbędny we wspomaganiu leczenia następujących schorzeń:
- infekcji dróg oddechowych, grypy i przeziębienia, działając jako środek wykrztuśny w celu oczyszczenia dróg oddechowych oraz wykazując działanie przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe;
- dolegliwości bólowych o zróżnicowanym natężeniu, zatok, gardła i w bólach menstruacyjnych;
- zmniejszaniu stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym, szczególnie w żołądku i jelitach;
- ran i owrzodzeń jamy ustnej, dzięki swoim właściwościom antyseptycznym i dezynfekującym;
- zaburzeń pracy układu trawiennego, rozwiązuje problemy takie jak wzdęcia i gazy;
- stresu oksydacyjnego, czemu sprzyja działanie przeciwutleniające;
- wzmocnienia osłabionego układu immunologicznego;
- detoksykacji organizmu, do czego przyczyniają się właściwości moczopędne.
Majeranek
Majeranek, podobnie jak jego poprzednik, również ma szeroki zakres zastosowań. Ważne jest, aby podkreślić jego mocne strony, w tym skuteczność w leczeniu niektórych dolegliwości, a specjaliści z zakresu fitoterapii wymieniają szereg zalet majeranku, takich jak:
- poprawa trawienia poprzez regulację wydzielania soku żołądkowego;
- łagodzenie kaszlu i innych symptomów infekcji dróg oddechowych;
- ochrona układu pokarmowego;
- wzmocnienie serca i układ krążenia, zwalczanie takich schorzeń, jak zatory żylne i miażdżyca;
- potencjalne hamowanie rozrostu komórek nowotworowych;
- obniżenie za wysokiego poziomu glukozy we krwi;
- zapobieganie cukrzycy typu 2;
- przyspieszenie procesu gojenia się stanów zapalnych, ran i zmian trądzikowych na skórze.
O których przeciwwskazaniach do spożycia tymianku i majeranku trzeba pamiętać?
Włączenie obu tych aromatycznych przypraw do codziennych posiłków jest z pewnością korzystne. Ważne jest, aby jednocześnie wziąć pod uwagę wszelkie potencjalne ograniczenia przed włączeniem ich do diety oraz ewentualne skutki uboczne. Zaleca się unikania tymianku w czasie ciąży, ponieważ może on mieć właściwości poronne, nie jest także zalecany dla kobiet karmiących piersią, osób z wysokim ciśnieniem krwi lub epilepsją oraz dla dzieci poniżej 6 roku życia.
Kobiety w ciąży i karmiące piersią, dzieci poniżej 5 roku życia oraz osoby z niskim ciśnieniem krwi lub zakrzepicą powinny też unikać spożywania majeranku, ponieważ może on dodatkowo obniżyć ciśnienie krwi do bardzo ryzykownego poziomu. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z potencjalnych negatywnych skutków, jakie mogą wywoływać te przyprawy, szczególnie w przypadku ich nadmiernego spożycia.
Potencjalne skutki uboczne za dużych ilości tymianku obejmują reakcje alergiczne, trudności w oddychaniu, wysypkę skórną, obrzęk jamy ustnej i przełyku, bóle brzucha i nudności oraz wymioty. Nadmierne stosowanie majeranku może z kolei powodować bóle głowy, zaburzenia układu nerwowego, pogorszenie nastroju, stany depresyjne i bolesne podrażnienia skóry.
Bibliografia:
