Czym dokładnie są berberys i berberyna oraz jaki mają wpływ na ludzki organizm?

Nie można zaprzeczyć, że w ostatnich czasach nastąpił wzrost popularności medycyny naturalnej, a coraz większa liczba osób stara się zaradzić zagrożonemu zdrowiu za pomocą takich środków. Wśród różnych form medycyny alternatywnej, szczególnie pozytywnie oceniane jest ziołolecznictwo, określane również jako fitoterapia. Praktyka ta wykorzystuje lecznicze właściwości wielu ziół i roślin, w tym berberysu, który zasługuje na dalsze badania ze względu na swój skład i wpływ na organizm jednego z jego składników, berberyny.

Jaki jest cel stosowania ziół i roślin leczniczych?

Przez tysiące lat ziołolecznictwo było stosowane jako uświęcona tradycją metoda leczenia szerokiego zakresu dolegliwości w różnych kulturach na całym świecie. Należy jednak zauważyć, że chociaż rośliny i zioła oferują cenne właściwości lecznicze, nie mogą służyć jako panaceum na wszystkie choroby. W wielu przypadkach do skutecznego leczenia niezbędna jest specjalistyczna wiedza medyczna i podawanie odpowiednich środków farmaceutycznych.

Niemniej jednak, z pewnością korzystne jest stosowanie tych środków, aby wspomóc proces rekonwalescencji lub wzmocnić organizm, który został osłabiony z powodu różnych czynników. Nie oznacza to, że są one niezdolne do samodzielnego radzenia sobie z niektórymi dolegliwościami. Cenieni specjaliści w dziedzinie fitoterapii podkreślają kilka ich kluczowych zalet, w tym:

minimalne skutki uboczne, co oznacza zwiększone bezpieczeństwo użycia;
łatwą dostępność, wiele ziół i roślin o właściwościach leczniczych możemy samodzielnie zebrać na polach czy łąkach, pod warunkiem jednak, że mamy do tego odpowiednią wiedzę;
szeroki zakres pozytywnego wpływu ziół na układy i narządy ludzkiego organizmu;
obfitość składników odżywczych, jakie wchodzą w ich skład;
różne formy spożycia, takie jak herbatki ziołowe i suplementy diety z precyzyjnymi dawkami ziół.

Jaką roślina jest krzew berberysu?

Krzew berberysu, naukowo znany jako Berberis vulgaris, jest szeroko rozpowszechnioną rośliną w południowej i środkowej Europie, a także coraz częściej spotykaną w naszym kraju. Ten wysoki na 1,5 do 3 metrów członek rodziny berberysowatych jest bogatym źródłem różnych korzystnych dla zdrowia substancji, z których najważniejszą jest berberyna.

Roślina berberysu ma łodygę ozdobioną długimi, ostrymi cierniami i skupiskami małych eliptycznych lub jajowatych liści o długości do 6 cm, które są ułożone w pęczki na krótkich łodygach. W maju i czerwcu berberys kwitnie, tworząc skupiska żywych kolorystycznie złotych lub żółtych kwiatów.

Wydzielają one bardzo silny, charakterystyczny zapach, a w miarę dojrzewania przekształcają się w małe owoce o długości około 1 centymetra. Owoce te mają czerwony kolor i pikantny smak, który przypomina nieco cytrynę. Zbierane we wrześniu, tuż przed osiągnięciem pełnej dojrzałości, służą jako podstawowy składnik preparatów ziołowych, zapewniając jednoczesne zachowanie pełni wartości odżywczych.

Jakie konkretne związki odżywcze odpowiadają za działanie i właściwości berberysu?

Jak już wcześniej wspomniano, berberys zawiera szereg związków aktywnych, które podawane w odpowiednich dawkach mogą mieć znaczący pozytywny wpływ na samopoczucie. Związki te posiadają szeroki zakres właściwości terapeutycznych, co czyni je wysoce wszechstronnymi w użyciu. Należy zauważyć, że owoce berberysu są stosunkowo kaloryczne, 100 gramów zawiera aż 332 kalorie.

Kompleksowe korzyści zdrowotne i właściwości łagodzące objawy berberysu sprawiają, że jest on nieocenionym dodatkiem do każdej diety opartej na roślinach. Zawiera szeroką gamę niezbędnych związków, które wspierają ogólne samopoczucie. Przyjrzyjmy się więc kluczowym składnikom występującym w berberysie, którymi są:

duże dawki witaminy C, znanej również jako kwas askorbinowy, która działa jako silny przeciwutleniacz, skutecznie usuwając szkodliwe wolne rodniki z organizmu i zmniejszając spowodowane przez nie uszkodzenia komórek. Odgrywa również rolę w regulacji ciśnienia krwi, wzmacnianiu ścian naczyń krwionośnych, wzmacnianiu układu odpornościowego, produkcji kolagenu i obniżaniu poziomu „złego” cholesterolu LDL;
witamina E, często nazywana „witaminą młodości”, posiadająca właściwości przeciwutleniające, hamujące naturalny postęp starzenia się skóry. Co więcej, pomaga w regulacji krzepliwości krwi i wspiera wzrok, zwiększa też wydajność mięśni, reakcję komórek na insulinę i odgrywa kluczową rolę w optymalnym funkcjonowaniu układu nerwowego;
flawonoidy, naturalne związki pochodzące z roślin, posiadające szereg korzystnych właściwości, w tym działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne. Flawonoidy zapewniają jednocześnie ulgę w alergii poprzez łagodzenie różnych jej objawów i zmniejszanie poziomu histaminy, mają zdolność hamowania aktywności związków rakotwórczych, wspomagają pracę mózgu i układu nerwowego, poprawiają pamięć, koncentrację i ogólne funkcje poznawcze;
garbniki posiadające niezwykłą zdolność do hamowania rozwoju szkodliwych bakterii, dzięki swoim właściwościom antybakteryjnym i bakteriostatycznym. Ponadto wykazują właściwości detoksykacyjne, które pomagają w eliminacji przede wszystkim groźnych metali ciężkich, mają pozytywny wpływ na zdrowie układu trawiennego, łagodzą podrażnienia skóry oraz zmniejszają uczucie jej swędzenia i pieczenia;
karotenoidy, związki znane ze swojej zdolności do eliminowania szkodliwych wolnych rodników, chroniące komórki przed stresem oksydacyjnym, przywracające jędrność, elastyczność i sprężystość skóry, spowalniające proces starzenia, szczególnie w przypadku narażenia na promieniowanie UV, zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia chorób układu krążenia i pomagające w leczeniu określonych chorób zakaźnych.

Co to jest berberyna?

W składzie różnych rodzajów berberysu, w szczególności berberysu pospolitego, oprócz witamin i soli mineralnych znajdziemy spore ilości jeszcze jednego związku, który zasługuje na szczególną uwagę. Związkiem tym jest berberyna, zaliczana do alkaloidów izochinolinowych, który wywodzi swoją nazwę od rośliny i posiada niezwykle szeroki wpływ na nasze samopoczucie, zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Berberyna to żółta krystaliczna substancja o gorzkim smaku, która jest powszechnie stosowana jako składnik tabletek i suplementów diety, często w połączeniu z innymi, tak samo korzystnymi dla zdrowia związkami aktywnymi. Jest oczywiste, że berberyna jest kluczowym czynnikiem tej rośliny, napędzającym jej skuteczność, posiadającym własne unikalne właściwości umożliwiające działanie jako przeciwutleniacz, środek przeciwbakteryjny, przeciwgrzybiczy i przeciwzapalny.

Ma również działanie hipoglikemiczne, regulujące poziom lipidów i cholesterolu, przyspieszające procesy metaboliczne, przeciwdziała jednocześnie chorobom układu krążenia, wzmacnia układ odpornościowy, poprawia mikroflorę jelitową i wspomaga zdrowe trawienie.

Jaką ilość berberyny można bezpiecznie spożywać?

Aby w pełni wykorzystać liczne korzyści zdrowotne berberyny i innych składników berberysu, należy ściśle przestrzegać zalecanego dawkowania. Zalecane przez specjalistów bezpieczne dzienne spożycie berberyny powinno mieścić się w zakresie od 500 do maksymalnie 1500 mg, podzielone na 2-3 porcje. Ponadto należy pamiętać, że podczas spożywania produktów zawierających ekstrakty z berberyny należy unikać spożywania alkoholu, mogącego zakłócać jej działanie.

W których przypadkach warto używać berberys i berbeynę?

Korzyści zdrowotne stosowania berberysu, w tym zawartej w nim berberyny, są niezaprzeczalne. Należy podkreślić jego pozytywny wpływ na różne aspekty, takie jak funkcjonowanie wątroby i jelit, wsparcie odporności, przyspieszenie metabolizmu w celu utraty wagi, zdrowie i wygląd skóry.

Wielokrotnie podkreślana jest też redukcja stresu, utrzymanie prawidłowego poziomu cukru i cholesterolu we krwi, eliminacja wolnych rodników, wspomaganie suplementacji innych składników odżywczych, wsparcie procesów trawiennych, poprawa funkcjonowania układu moczowego i złagodzenie objawów PCOS, czyli zespołu policystycznych jajników.

Czy berberys i berberyna mają jakieś przeciwwskazania lub skutki uboczne podczas stosowania?

Choć berberyna niewątpliwie oferuje liczne profity, nie jest ona odpowiednia dla wszystkich zainteresowanych jej stosowaniem. Ważne jest, aby zdawać sobie sprawę z konkretnych przeciwwskazań, które tego zabraniają, szczególnie nie jest zalecana w okresie ciąży i karmienia piersią, a także dla dzieci. Ponadto należy zachować ostrożność podczas łączenia berberysu z niektórymi lekami, zwłaszcza tymi, które wpływają na wątrobę, obniżają ciśnienie krwi lub należą do kategorii antybiotyków, takich jak tetracyklina.

Jeśli zaś chodzi o skutki uboczne, zwykle pojawiają się one w przypadku nadmiernego spożycia berberyny, co prowadzi do gromadzenia się za dużych ilości tego związku w wątrobie i sercu. Ważne jest, aby nie przeoczyć tej kwestii i być przygotowanym na pojawienie się niepokojących objawów, a możemy mieć do czynienia z:

zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi obejmującymi wymioty, biegunkę, zaparcia i nudności;
bólami brzucha;
obrzękami albo powiększeniem wątroby lub nerek;
zwiększonym ryzykiem żółtaczki i kamieni żółciowych;
drgawkami;
nagłym i niebezpiecznym spadkiem ciśnienia krwi;
nieregularną i spowolnioną pracą serca.

Na szczęście większość z tych objawów ma tendencję do ustępowania po zaprzestaniu używania preparatów z berberyną. Jeśli jednak nie ustąpią, może być konieczne zasięgnięcie porady specjalisty i zaleca się skonsultowanie się z lekarzem przed ponownym rozpoczęciem jej stosowania.

Bibliografia: