Czosnek – w pełni zasłużenie nazywany naturalnym antybiotykiem

Niezwykle ważne jest, aby szybko reagować na wszelkie oznaki potencjalnych problemów zdrowotnych, ponieważ mogą one przerodzić się w poważne schorzenia wymagające rozległego i kosztownego leczenia. Dlatego też istotne jest, aby priorytetowo traktować profilaktykę zdrowotną, wykorzystując właściwości lecznicze różnych roślin, w tym czosnku pospolitego i jego odpowiedników, takich jak czosnek niedźwiedzi.

Jaka jest różnica pomiędzy czosnkiem pospolitym a czosnkiem niedźwiedzim?

Aby zrozumieć, dlaczego różne rodzaje czosnku zyskały zasłużony tytuł „naturalnego antybiotyku”, ważne jest, aby zapoznać się z dwiema dominującymi odmianami tej powszechnie stosowanej rośliny. Czosnek jest nie tylko wykorzystywany w zastosowaniach kulinarnych do poprawy smaku wielu potraw, szczególnie tych mięsnych, ale jest również stosowany w ziołolecznictwie, czyli w fitoterapii. Dwie najczęściej wykorzystywane odmiany czosnku to:

Czosnek pospolity

Noszący łacińską nazwę Allium sativum czosnek pospolity ma bogatą historię uprawy, która sięga tysięcy lat wstecz. Jej początki sięgają Azji Środkowej, ale od tego czasu rozprzestrzeniła się na różne regiony klimatyczne na całym świecie i jest obecnie uprawiana na skalę komercyjną. Należąca do rodziny amarylisów roślina zielna osiąga wysokość do 1 m i ma długie, smukłe liście.

Charakterystyczne cebulki, znane jako „ząbki”, są kluczowymi składnikami czosnku i można je podzielić na oddzielne segmenty. Ząbki te są nie tylko jadalne, ale także zawierają mnóstwo korzystnych składników odżywczych, przyczyniających się do wzmocnienia ogólnego stanu zdrowia.

Nic nie stoi na przeszkodzie, by spożywać je zarówno na surowo, jak i po wstępnej obróbce termicznej. Są one również kluczowym składnikiem licznych preparatów leczniczych, takich jak krople czy tabletki, z pewnością stanowiące wartościowy dodatek do każdej domowej apteczki ziołowej.

Czosnek niedźwiedzi

Innym członkiem rozległej rodziny roślin prozdrowotnych jest czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), określany również jako czosnek cygański lub cebula czarownic. Rośnie on obficie w stanie dzikim w rozległych regionach Europy, a co ciekawe, jego naturalne siedliska w Polsce są chronione, co wymusza tworzenie obszarów uprawnych do użytku komercyjnego.

Wysokość tego szczególnego rodzaju czosnku jest krótsza niż typowej odmiany, osiągając maksymalnie 50 cm. W przeciwieństwie do zwykłego czosnku nie tworzy też cebulek. Jego jadalną częścią są lancetowate liście o długości 20-30 cm, wydzielające wyraźny aromat i smak kojarzony z czosnkiem. Należy jednak unikać spożywania kwiatów, zwłaszcza tych białych, ponieważ zawierają one szkodliwe substancje, które mogą prowadzić do poważnych zatruć pokarmowych.

Jakie specyficzne związki można znaleźć w czosnku pospolitym i niedźwiedzim?

Bogactwo niezbędnych składników odżywczych znajdujących się w czosnku, obejmujących zarówno odmianę pospolitą, jak i niedźwiedzią, jest jednym z głównych czynników stojących za określeniem go mianem „naturalnego antybiotyku”. Ta niezwykła roślina posiada kompleksową gamę związków biologicznie czynnych kluczowych dla utrzymania optymalnego zdrowia i, w razie potrzeby, zwalczania różnych infekcji i chorób atakujących ludzkie ciało.

W czosnku pospolitym i niedźwiedzim znajduje się kilka godnych uwagi substancji, które przyczyniają się do ich zastosowania w ogólnie pojętej medycynie naturalnej, takich jak:

witamina A;
witaminy z grupy B (tiamina, ryboflawina, niacyna i pirydoksyna);
witamina C;
flawonoidy;
błonnik pokarmowy;
polifenole;
beta-karoten;
fitosterole;
enzymy, allinaza i peroksydaza;
związki siarki, takie jak allina, disiarczek diallilu, trisiarczek diallilu lub S-allilocysteina;
kwasy organiczne;
minerały, cynk, fosfor, magnez, potas, selen, siarka i żelazo.

Które aspekty oddziaływania czosnku na nasz organizm warto podkreślić?

Dzięki swoim różnorodnym i silnym właściwościom czosnek ma niezwykłą zdolność do wzmacniania i przywracania osłabionego zdrowia. Na przestrzeni dziejów ten wszechstronny składnik był wykorzystywany ze względu na swoje korzyści terapeutyczne, służąc jako środek zapobiegawczy i wspomagający leczenie wielu dolegliwości. W czasach starożytnych używano go między innymi do łagodzenia bólów głowy oraz jako skuteczny środek antyseptyczny i antybakteryjny do pielęgnacji ran.

Nie da się zaprzeczyć, że czosnek jest niezwykle odżywczą rośliną, która powinna zostać włączona do naszej codziennej diety. Chociaż niekoniecznie musi być spożywany samodzielnie, dodanie go do innych lekkostrawnych i niskokalorycznych pokarmów niesie ze sobą wiele korzyści. Wśród wielu leczniczych właściwości czosnku, jest kilka, wyróżniających się na tle innych:

Silne działanie przeciwbakteryjne

Dzięki niezwykłej skuteczności w zwalczaniu szerokiego zakresu infekcji bakteryjnych ten konkretny środek znajduje coraz częstsze zastosowanie. Jego siła działania śmiało konkuruje z farmaceutykami, a eksperci szczególnie podkreślają jego skuteczność w zwalczaniu zarówno bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych, w tym Escherichia coli, Staphylococcus aureus i Streptococcus pneumonia.

Działanie jak antybiotyk

W obliczu różnych chorób antybiotyki okazują się często niezbędne, mimo że ich skuteczności towarzyszy wiele potencjalnych skutków ubocznych. Dlatego w niektórych przypadkach rozsądne jest rozważenie alternatywnych opcji, takich jak preparaty czosnkowe lub inne formy jego podawania. Czosnek ma zdolność wzmacniania osłabionego układu odpornościowego, co warto docenić zwłaszcza w chłodniejszych miesiącach jesieni i zimy.

Jego silne właściwości przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze sprawiają, że jest on cennym atutem w walce z przeziębieniem i podobnymi infekcjami sezonowymi. W szczególności okazał się skuteczny w hamowaniu wzrostu niebezpiecznych grzybów z rodziny Candida albicans.

Obniżenie poziomu cholesterolu LDL

Obecność podwyższonego poziomu „złego” cholesterolu, szkodliwej frakcji LDL, znacznie zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju niebezpiecznych chorób sercowo-naczyniowych, głównie miażdżycy. Konsekwentne włączanie suplementów diety zawierających czosnek do swojej rutyny zmniejsza ilość cząsteczek LDL, jednocześnie podnosząc poziom cholesterolu HDL, jego frakcji pozytywnie wpływającej na różne aspekty zdrowotne.

Właściwości antyoksydacyjne

Zwiększona obecność wolnych rodników, zwanych również ROS lub reaktywnymi formami tlenu, jest istotnym czynnikiem przyczyniającym się do powstawania różnych chorób, w tym raka. Czosnek posiada bogactwo przeciwutleniaczy, które pomagają w eliminacji wolnych rodników z organizmu. Należą do nich beta-karoten, polifenole, a zwłaszcza kwas askorbinowy, powszechnie znany jako witamina C.

Badania przeprowadzone nad potencjalnymi właściwościami przeciwnowotworowymi czosnku wykazały, że regularne spożywanie czosnku znacznie zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju określonych rodzajów raka, w tym raka piersi, okrężnicy i trzustki. Co więcej, obecność kolejnych antyoksydantów, potasu i cynku w czosnku przyczynia się do poprawy zdrowia skóry, co skutkuje żywą i młodzieńczą cerą wolną od wyprysków i trądziku.

Poprawa funkcjonowania układu sercowo-naczyniowego

Głęboki wpływ czosnku na zdrowie układu sercowo-naczyniowego i pozostałych elementów układu krążenia także zasługuje na uwagę. Włączając czosnek do codziennych posiłków, można skutecznie zapobiegać nie tylko miażdżycy, ale także innym równie niebezpiecznym dolegliwościom. Jedną z jego godnych uwagi zalet jego zdolność do przeciwdziałania agregacji, niebezpiecznemu zjawisku zlepiania się płytek krwi, które może prowadzić do zagrażających życiu zatorów żylnych.

Czosnek odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu nadciśnieniu, pomagając obniżyć wysokie ciśnienie krwi. Dodatkowo aktywne składniki zawarte w czosnku zapewniają ochronę przed udarem i zawałem serca. Wynika to ze zdolności czosnku do rozszerzenia naczyń krwionośnych, zmniejszania lepkości krwi i usprawnienia jej przepływu.

Lepsze trawienie

Włączając czosnek do swojej diety, można również doświadczyć jego korzystnego wpływu na układ trawienny. Przestrzeganie zalecanych wytycznych dotyczących spożycia czosnku może prowadzić do zwiększonej produkcji soków żołądkowych, co jest niezbędne właśnie dla optymalnego trawienia.

Wspierając funkcjonowanie wątroby i produkcję żółci, skutecznie zwalcza gromadzenie się nadmiernych gazów i pomaga w przyspieszeniu procesów metabolicznych, co skutkuje szybką utratą wagi. Jednocześnie przywraca równowagę mikroflory jelitowej i przyspiesza eliminację szkodliwych bakterii i pasożytów, w tym tasiemców i glisty ludzkiej.

Jakie przeciwwskazania i potencjalne skutki uboczne mogą utrudnić spożywanie czosnku?

Nie da się zaprzeczyć mnogości właściwości leczniczych i pozytywów związanych ze spożywaniem obu rodzajów czosnku. Niestety, nie wszystkie osoby mogą czerpać z tego korzyści, ponieważ eksperci w dziedzinie zdrowego odżywiania podkreślają istotne przeciwwskazania, które zabraniają spożywania czosnku. Nie jest między innymi zalecany dla osób:

z wrzodami żołądka i dwunastnicy;
z chorobami wątroby i infekcjami jelitowymi
ze stanami zapalnymi nerek;
doświadczających nasilonych objawów obniżonego ciśnienia krwi albo nadciśnienia tętniczego

Nie powinny go również spożywać kobiety w ciąży lub karmiące piersią, nie jest też korzystny dla dzieci poniżej 12 roku życia..

Jeśli chodzi o potencjalne skutki uboczne spożywania czosnku, zazwyczaj pojawiają się one po przekroczeniu sugerowanego dziennego spożycia maksymalnie 5 g, co odpowiada 2-3 ząbkom. Najczęstsze skutki uboczne obejmują silne pieczenie w ustach, dyskomfort w jamie brzusznej, wzdęcia i zgagę, bolesne zaczerwienienie skóry, a także podrażnienie żołądka i jelit.

Jakie metody możemy zastosować, aby czosnek nadawał się do spożycia?

Aby zmaksymalizować korzyści zdrowotne, zaleca się spożywanie świeżego czosnku, dającego pewność, że żadna z jego wartości odżywczych i właściwości leczniczych nie zostanie naruszona. Ważne jest jednak, aby nie przekraczać zalecanego dziennego spożycia wspomnianego powyżej.

Warto także poznać metodę tworzenia leczniczego syropu czosnkowego. Proces ten polega na zmiksowaniu dwóch główek czosnku, pozostawieniu ich na kilka minut, a następnie połączeniu ich ze świeżo wyciśniętym sokiem z cytryny i filiżanką przegotowanej wody. Po przelaniu do szczelnego pojemnika syrop należy przechowywać w lodówce przez 2-3 dni, a następnie spożywać jedną łyżkę stołową dziennie.

Alternatywną opcją jest włączenie suplementów diety w postaci tabletek, w których czosnek służy jako główny składnik aktywny. Tabletki te mają praktycznie niewyczuwalny zapach i smak czosnku, który nie wszystkim odpowiada, a jednocześnie zachowują pełną skuteczność działania.

Bibliografia: