Aby zapewnić dobre samopoczucie i optymalne działanie wszystkich układów organizmu, konieczne jest włączenie do diety szeregu niezbędnych składników odżywczych. Centralne miejsce zajmują witaminy, lecz nie możemy pominąć znaczenia minerałów podczas opracowywania naszego schematu żywieniowego. Obejmują one różne pierwiastki, w tym cynk, fosfor, magnez, potas, siarkę, sód oraz równie istotny wapń.
Jakie są właściwości chemiczne i pochodzenie wapnia?
Wapń to jeden z niezbędnych dla zdrowia pierwiastków śladowych, znany także pod łacińską nazwą „calcium”, należący do grupy berylowców. W układzie okresowym Mendelejewa oznacza się go symbolem „Ca”. Pod względem fizycznym jest to metal koloru srebrno-białego, który bezwzględnie musi być przechowywany w środowisku wolnym od tlenu.
W stanie naturalnym wapń występuje w tak zwanej formie związanej, w szczególności jako krzemiany i glinokrzemiany w skałach i minerałach, takich jak marmury, kreda, kalcyt, dolomit, wapień i fluoryt. Może również łączyć się z innymi pierwiastkami, tworząc liczne związki wapnia, z których najważniejsze to:
- tlenek wapnia;
- wodorotlenek wapnia;
- nadtlenek wapnia;
- węglan wapnia;
- azotan wapnia.
Związki te mają szerokie zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, między innymi w medycynie i kosmetyce.
Jakie jest dzienne zapotrzebowanie naszego organizmu na wapń?
Wapń bez wątpienia zasłużył na nazwanie go „pierwiastkiem życia”, pełni bowiem aż tak dużo istotnych funkcji, wspomagając organizm na wielu płaszczyznach. Przyswajanie wapnia zależy w dużej mierze od jednoczesnego utrzymania odpowiedniego poziomu laktozy, witaminy D i witaminy K2.
Jednocześnie konieczne jest unikanie substancji, które mogą utrudniać jego wchłanianie, takich jak czarna kawa, alkohol i nadmiar błonnika pokarmowego. Tak samo istotne z punktu widzenia naszego zdrowia, jest przestrzeganie zalecanych przez specjalistów dziennych dawek, różniących się one w zależności od wieku danej osoby:
- dzieci od 1 do 3 roku życia – 700 mg;
- dzieci od 3 do 18 roku życia – 1000 mg;
- dorośli do 50 roku życia – 1000 mg;
- dla dorosłych powyżej 50 roku życia – 1300 mg;
- dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia piersią – 1300 mg.
Z jakimi objawami musimy liczyć się przy niedoborze wapnia?
Uzupełnianie wapnia w organizmie ma kluczowe znaczenie dla utrzymania optymalnego poziomu zdrowia. Jest to szczególnie istotne w przypadku dzieci, ponieważ jest jednym z czynników ich prawidłowego wzrostu i rozwoju. O suplementacji tego pierwiastka muszą pamiętać także kobiety w ciąży i karmiące piersią. Konsekwencje niedoboru wapnia, stanu znanego jako hipokalcemia, mogą być uciążliwe, a najpoważniejsze to:
- silny ból w kościach i stawach;
- podwyższona kruchość kości, ich demineralizacja, a w niektórych przypadkach również osteoporoza;
- dolegliwości skórne, takie jak reakcje alergiczne, trądzik i egzema;
- upośledzone krzepnięcie krwi, co może prowadzić do większej podatności na siniaki i inne krwotoki podskórne;
- uczucie mrowienia, odczuwalne w kończynach górnych i dolnych, na powiekach i języku;
- bóle i zawroty głowy;
- wady rozwojowe, deformacje kości u dzieci, mogące powodować takie schorzenia jak krzywica, trudności z ząbkowaniem lub zaburzenia wzrostu;
- podwyższone ryzyko rozwoju tężyczki, zespołu charakteryzującego się szeregiem objawów chorobowych, takich jak np. zwiększona nadpobudliwość nerwowo-mięśniowa;
- narastające problemy z pamięcią i koncentracją.
Czy nadmiar wapnia również stanowi zagrożenie dla zdrowia?
Występowanie hiperkalcemii, czyli nadmiaru wapnia w organizmie może mieć różne przyczyny, lecz w żadnym wypadku nie wolno jej zbagatelizować. Hiperkalcemia pojawia się, gdy stężenie wapnia we krwi przekracza dopuszczalne limity, prowadząc do następujących stanów:
- łagodnej hiperkalcemii, kiedy ilość wapnia sięga powyżej 3,0 mmol/l;
- umiarkowanej hiperkalcemii, gdy ilość wapnia waha się od 3,1 do 3,75 mmol/l;
- ciężkiej hiperkalcemii, w której poziom wapna przekracza 3,75 mmol/l.
Nadmierny poziom wapnia może być spowodowany nie tylko nieodpowiednią dietą lub nadmiernym spożywaniem suplementów zawierających wapń, ale i nadczynnością tarczycy, czy innymi poważnymi stanami chorobowymi. Symptomy spożycia w dłuższym czasie za dużych ilości wapnia to:
- zwiększone pragnienie i częsta potrzeba oddawania moczu;
- wyższe ryzyko zwapnienia nerek i tworzenia się kamieni nerkowych;
- nudności, wymioty, zaparcia i silny ból brzucha;
- zauważalny brak apetytu;
- powstanie wrzodów na żołądku lub dwunastnicy;
- trudności z utrzymaniem koncentracji i orientacji;
- nieregularny rytm serca, arytmia lub tachykardia;
- spadki siły mięśniowej;
- podwyższone ciśnienie krwi.
Jakie są zalecane przez ekspertów naturalne źródła wapnia?
Organizm ludzki nie wytwarza wapnia w sposób naturalny, kluczowe znaczenie ma więc stałe pozyskiwanie zalecanych dobowych ilości tego pierwiastka ze źródeł zewnętrznych. Zapobiegnie to wszelkim komplikacjom związanym z opisanym wyżej niedoborem.
Ten cenny pierwiastek można pozyskać z różnych źródeł, w tym z suplementów diety, w których jest jednym ze związków aktywnych. Lepiej jednak odpowiednio zmodyfikować swoją dietę, włączając do nie produkty spożywcze bogate w wapń, między innymi takie jak:
- produkty mleczne, mleko, śmietana, jogurt, kefir, maślanka;
- sery żółte i białe, w tym feta;
- mleko sojowe i tofu;
- płatki owsiane, kasza gryczana, kasza jaglana, kasza bulgur i brązowy ryż;
- warzywa kapustne obejmujące brukselkę, brukiew, brokuły, kalafior, kapustę głowiastą i pekińską oraz jarmuż;
- warzywa liściaste, pietruszka, kolendra, komosa ryżowa, rukiew wodna, sałata rzymska i masłowa, szpinak, szczaw i seler;
- warzywa dyniowate, cukinia, ogórek, bakłażan, pomidory i papryka;
- warzywa korzeniowe, takie jak cebula, czosnek, buraki, marchew, pory, rzodkiewki i seler;
- warzywa bulwiaste, bataty i ziemniaki;
- warzywa strączkowe, takie jak fasola biała i mung, bób, ciecierzyca, soja, soczewica, a także zielony i suchy groszek;
- migdały, orzechy, daktyle, siemię lniane, figi, nasiona słonecznika, pestki dyni i mak;
- naturalne soki owocowe wzbogacone wapniem.
Mnogość dostępnych składników pozwala bez wysiłku stworzyć odżywcze i smaczne menu, zawierające produkty, które gwarantują wystarczającą podaż wapnia w codziennej zbilansowanej diecie.
Co sprawia, że wapń ma kluczowe znaczenie dla optymalnego funkcjonowania ludzkiego organizmu?
Znaczenie wapnia jest nie do przecenienia, jeśli chodzi o prawidłowe funkcjonowanie ludzkiego organizmu, a jego wpływ na różne aspekty zdrowia, od dzieciństwa po starość, jest niezaprzeczalny. Eksperci zwracają szczególną uwagę na liczne funkcje, jakie spełnia wapń, podkreślając potrzebę jego regularnej suplementacji, a do najważniejszych korzyści możemy zaliczyć:
Wsparcie serca i układu krążenia
Odpowiedni poziom wapnia ma znaczący wpływ na serce i cały układ krążenia. Pierwiastek ten odgrywa kluczową rolę w regulacji rytmu pracy serca i utrzymaniu optymalnego ciśnienia krwi, zmniejszając tym samym prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia tętniczego. Ponadto wapń jest niezbędny do prawidłowego krzepnięcia krwi, ponieważ aktywuje liczne enzymy bezpośrednio odpowiedzialne za ten proces.
Mocne, zdrowe kości i zęby
Kluczową rolą wapnia w organizmie człowieka jest zapewnienie wytrzymałości i odporności kości i zębów, chroniące je przed zwiększoną podatnością na uszkodzenia. Stanowiąc do 99% ich składu strukturalnego, wapń zapewnia niezbędną wytrzymałość i gęstość. Dodatkowo chroni przed demineralizacją, taką jak związana z wiekiem osteomalacja lub konsekwencje nieodpowiedniego odżywiania. W rezultacie można skutecznie zapobiegać wystąpieniu osteoporozy oraz pogorszeniu szkliwa i próchnicy zębów.
Prawidłowe funkcjonowanie układu mięśniowego
Każda osoba zaangażowana w aktywność fizyczną, niezależnie od tego, czy jest amatorem, czy zawodowym sportowcem, powinna zawsze dbać o optymalne funkcjonowanie mięśni. Zapewnia to między innymi utrzymywanie właściwego, zgodnego z zalecanymi normami poziomu wapnia. Współdziałając z innymi pierwiastkami, przede wszystkim z magnezem i potasem, nie tylko poprawia sprawność mięśni, redukuje jednocześnie możliwość wystąpienia bolesnych skurczów, ud, ramion czy łydek.
Brak zauważalnych problemów z układem nerwowym
Odpowiedni poziom tego konkretnego pierwiastka przynosi również korzystne rezultaty dla układu nerwowego, szczególnie w zakresie niczym niezakłóconego przekazywania impulsów nerwowych. Reguluje je również obecność kilku enzymów, odgrywających kluczową rolę we wsparciu funkcjonowania mózgu i całego układu nerwowego, których synteza przebiega właśnie przy współudziale wapnia.
Na jakie jeszcze procesy i układy ma wpływ zachowanie właściwego poziomu wapnia?
Liczne korzyści zdrowotne regularnej suplementacji wapnia znacznie wykraczają poza efekty wymienione powyżej. Specjaliści z różnych dziedzin medycyny czy kosmetyki cenią go również za:
- wsparcie prawidłowego przebiegu wielu procesów metabolicznych zachodzących w ludzkim ciele;
- zapewnienie właściwej przepuszczalności błon komórkowych;
- zwiększenie aktywności plemników odgrywające kluczową rolę w ochronie przed niepłodnością;
- zachowanie wewnętrznej równowagi organizmu, nazywanej homeostazą;
- działanie przeciwzapalne hamujące infekcje i poważniejsze stany chorobowe;
- wsparcie osłabionego układu odpornościowego;
- regulację gospodarki hormonalnej organizmu;
- działanie hamujące niektóre objawy alergii, zwłaszcza, gdy wapń działa w połączeniu z kwercetyną, przeciwdziałając gwałtownym wyrzutom histaminy.
Bibliografia:
